Sztuka zadawania trafnych pytań

Czy uczestniczyłeś kiedyś w spotkaniu, podczas którego dyskusja była niespójna i odstająca od tematu, a jej uczestnicy nie mogli dojść do porozumienia? Taką sytuację można tłumaczyć na wiele sposobów, ale jedno jest pewne – zadanie odpowiedniego pytania może rozjaśnić wątpliwości i nieporozumienia.

Jaki efekt niesie za sobą zadanie celnego pytania, odnoszące się do sedna sprawy? Na pewno ukierunkowanie dyskusji i sprowadzenie jej na właściwe tory. Takie pytanie ma czasem większą wartość, niż podsumowanie pomysłów czy wyrażenie opinii.

Mimo to wielu z nas wkłada więcej energii w tworzenie koncepcji, poglądów i wyjaśnianie jak sprawa wygląda z naszej perspektywy. Powinniśmy pamiętać ze dobrze sformułowane i zadane w odpowiednim momencie pytanie może otworzyć wiele drzwi.

Cechy trafnego pytania
Gdy mówimy o coachingu, trafne pytanie może być dla osoby szkolonej wskazówką w zrozumieniu trudnej kwestii. Pozytywne efekty uzyskamy wtedy, gdy będziemy – zadając pytania – zachęcać do samodzielnego myślenia, a nie bezwiednego przyswajania treści.

Należy skupić się na tym, aby osoba coachowana sama rozwiązała problem. Jakie są zatem cechy trafnego pytania? Po pierwsze prostota, po drugie jasno określony cel, a po trzecie sugestywność. Stawiane pytanie powinno wpływać na sposób myślenia i uczenia się, jednocześnie niczego nie narzucając.

Prostota
Dobrze sformułowane pytanie gwarantuje uzyskanie trafnej i jasnej odpowiedzi. Chodzi o to, aby nie trwonić energii naszego słuchacza zadając mu skomplikowane zagadki. Pytanie nie powinno być długie, wielokrotnie złożone, dotykające wielu kwestii na raz, a przede wszystkim nie powinno sugerować odpowiedzi.

Tak więc, zamiast pytać: „Jakie problemy i komplikacje doprowadziły nas do obecnego położenia w tej sytuacji?”, wystarczy zastosować prostszą wersję: „Co jest tego przyczyną?”.

Lepiej też wcześniej zastanowić się, o co chcemy spytać. Często zdarza się, że osoba obudowuje swoją wypowiedź w „strategię”, nie zadaje konkretnego pytania lub koncepcja jej pytania zmienia się w trakcie wywodu. Przez takie sytuacje właściwy cel dyskusji gubi się w natłoku niepotrzebnej treści.

Proste pytania nie wprowadzają zawiłości, dzięki czemu dają lepsze efekty w rozmowach coachingowych.

Cel
Jedną z cech dobrego pytania jest również precyzyjnie określony cel i kierunek. Celem może być zarówno zdobycie informacji, jak i zmotywowanie do działania. W coachingu ważne są te pytania, które pozwalają osobie szkolonej osiągnąć konkretne postępy. Skuteczny coach posiada umiejętność konsekwentnego zadawania otwartych pytań, na które nie da się odpowiedzieć zdawkowym tak lub nie.

Pytania otwarte zaczynają się zazwyczaj od słów: kto, kiedy, dlaczego, co, jaki, gdzie. Nie są one nastawione na konkretne odpowiedzi, pozwalają więc osobie pytanej na kreatywność. Warto pamiętać, że coaching ma zmotywować osobę do samodzielnego działania i myślenia.

Zadawanie zamkniętych pytań może okazać się dla nas pułapką. Nie ograniczajmy możliwości osoby coachowanej naprowadzając ją na właściwe rozwiązania – eliminujemy w ten sposób możliwość wykazania się i zaangażowania słuchacza. Celem coachingu jest zwiększenie samodzielności, a nie sugerowanie odpowiedzi, która jest dla nas satysfakcjonująca.

Konkretne pytania
Zdarza się, że osoby „blokują się” w pokonywaniu problemów. W takiej sytuacji dobrze jest przekierować ich energię z opisywania i usprawiedliwiania problemu, na bardziej konstruktywne myślenie. Należy zadać mocne pytanie, które potwierdzi istnienie problemu lub wyzwania, ale zasygnalizuje również możliwość jego pomyślnego rozwiązania. Dzięki temu atmosfera stanie się bardziej optymistyczna, a my skupimy się na rozwiązaniu danej kwestii.

W pracy zdarza się słyszeć skargi i niezadowolenie. Nasze narodowe tendencje do narzekania sprawiają, że wydaje nam się, iż znaleźliśmy się w sytuacji bez wyjścia i nie da się rozwiązać naszego problemu. Wartość lidera, trenera czy coacha zależy od umiejętności stwarzania poczucia, które pozwoli uwierzyć pracownikowi, że każdy problem można rozwiązać. Warto zatem zaoferować wsparcie swoim podwładnym we wdrażaniu pozytywnego rozwiązania.

Podsumowując, skuteczne zdawanie pytań w przypadku coachingu prowokuje do wartościowych przemyśleń, pomaga zrozumieć sytuację i pozwala podejmować właściwe decyzje. Pytania powinny być formułowane jasno i mieć określony cel, ponieważ osoby coachowane zyskują dzięki temu możliwość dawania kreatywnych i efektywnych odpowiedzi. Na koniec warto pamiętać, że zadawanie otwartych pytań, to jednocześnie zadawanie skutecznych pytań. Wszystko to z pewnością pomoże w rozwoju osobistym osoby coachowanej.

Gabriela Jańczur
www.treco.pl